Liberia

Liberia, een land met een bijzondere ontstaansgeschiedenis en een van de weinige, niet gekoloniseerde landen van Afrika.

STICHTING VAN LIBERIA, EEN LAND VOOR BEVRIJDE AMERIKAANSE SLAVEN (info isgeschiedenis.nl)

De inheemse bewoners van Liberia werden lang onderdrukt door de bevrijde slaven, die zich daar vestigden na de stichting van het land door de Amerikanen.

De inwoners van het huidige Liberia kwamen in 1461 voor het eerst in contact met de Portugezen, die in die tijd de kusten van West-Afrika gingen verkennen. De Portugezen noemden het gebied de Costa da Pimenta (Peperkust), naar de specerij die daar in overvloed aanwezig was. In de 17e eeuw volgden enkele Nederlandse en Britse handelsposten in het gebied en speelde het een belangrijke rol in de slavenhandel, maar echte kolonisatie bleef uit.

In de 19e eeuw kwam hier verandering in. Na de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog(1776-1783) verkreeg een grote groep slaven hun vrijheid. Een groep Amerikanen was bang dat deze vrije Afro-Amerikanen de groep bestaande slaven zouden inspireren tot opstanden. Zodoende werd gezocht naar een oplossing van het ‘probleem’ van de vrijgelaten slaven. Naar Brits voorbeeld, die in Sierra Leone een kolonie hadden gesticht voor zwarte Loyalisten uit de Amerikaanse Revolutie, werd door de American Colonization Society besloten om een kolonie op te zetten in West-Afrika.

Het eerste schip met vrijgelaten slaven vertrok in 1820 vanuit New York naar het gebied dat Liberia zou worden genoemd. Het gebied werd in 1824 tot Liberia gedoopt, naar het Latijnse liber, wat vrij betekent. De hoofdstad werd Monrovia genoemd, naar de Amerikaanse president James Monroe (1817-1825). In de jaren daarna breidde de kolonie zich uit en kreeg het gebied steeds meer zelfbestuur van de Amerikanen. Liberia werd in 1847 onafhankelijk onder de eerste zwarte gouverneur, J.J. Roberts.

Na de onafhankelijkheid bleven de vrijgelaten slaven, de Americo-Liberians, tot 1980 de heersende klasse. Zij behandelden de inheemse meerderheid over het algemeen slecht en sloegen, met Amerikaanse hulp, verschillende opstanden neer. In 1980 werd hun regime omver geworpen door de inheemse Liberianen, waarna in de jaren ’90 twee bloedige burgeroorlogen volgden. Ongeveer 250.000 mensen vonden de dood (ongeveer 8%), veel meer ontheemd. De economie kromp met 90%. In 2005 waren er democratische verkiezingen waarbij Ellen Johnson Sirleaf de eerste vrouwelijke president van het continent werd. Vervolgens werd het land nog getroffen door ebola tussen 2013 - 2016 waardoor vanaf 2015 83% van de mensen onder de armoedegrens leefde. Ik kan niet terugvinden wat nu de cijfers zijn.

Charles Taylor is in Den Haag wel berecht voor de daden begaan in Siërra Leone, maar nooit voor Liberia.

Sinds 2003 is het weer relatief rustig in het land.

Ons reisvervolg:

We dachten dat we tijd genoeg hadden maar dat bleek natuurlijk veel te optimisch. We hadden het plan om vanuit Tiwai Island door te rijden naar een kustplaatsje in Liberia. Uiteindelijk duurde de grensovergang, alles controleren, geld wisselen etc zo lang dat het alweer het einde van de middag was voordat we klaar waren. In eerste instantie was er nogal een verschil in benadering in Siërra Leone en Liberia. Mensen zijn minder makkelijk toegankelijk. De grenspost aan de kant van Liberia ligt eigenlijk midden in een dorp met de bekende verkopers en kleine winkeltjes. We willen niet in het donker rijden omdat dat vaak niet veilig is. Dus maar gevraagd of we op het parkeerterrein van de grens mochten overnachten en dat was goed. Er werd wel gezegd dat er een kinderfeest met muziek was. Prima. Het was natuurlijk een komen en gaan van nieuwsgierige (straat) jongeren. In eerste instantie komt dat nogal imponerend over maar als je er tussen gaat staan en gaat kletsen is het prima. Wij waren die ochtend al om 0500 wakker dus hoopten dat het feestje vroeg zou beginnen maar helaas. Er werd ons gezegd om 21.00 uur, het werd uren later. De doeken vielen telkens naar beneden, de muziekinstallatie deed het niet etc. Het is wel een van de meest bijzondere events ooit; er zou een film worden vertoond van de bevolkingsgroep uit dit gebied en de acteurs zouden aanwezig zijn. Wij een kaartje gekocht voor het event, heeeeeel lang wachten en vervolgens werd iedereen die ooit maar iets had gedaan heel lang bedankt, zelfs wij werden genoemd en gefilmd. Dit duurde meer dan een uur! Vervolgens was het een rommeltje van komen en gaan van de filmsterren die in de hoek van de ruimte zaten. Wij waren vandaar gevlucht omdat het blijkbaar als pishoek werd gebruikt door de mannen overdag want het was een plek waar normaal gesproken voorraden worden ingeladen. Er werden liedjes uit de film geplaybackt, er waren zeer suggestieve dansen (in een moslimgebied), het was een groot kabaal en voor ons totaal onnavolgbaar wat hier de lol van was (waar we dan ook wel weer hard om moesten lachen). Om 01.30 konden we met enig goed fatsoen wegkomen en waren we heel erg blij dat we ons bed inrolden. De film moest toen nog beginnen, de muziek stond in ieder geval luid genoeg aan.

De volgende dag naar Robertsport gereden, ooit een  favoriete kustplaats van velen, nu vooral erg in verval. Het ligt echt prachtig, aan de ene kant de mooie stranden, aan de andere kant de heuvels. Wat je hier ziet, zie je op heel veel plekken in Liberia; het land heeft zich nooit goed hersteld na de oorlogen, er zijn veel ruïnes van huizen, de economie heeft zich nooit hersteld.

Wat je wel ziet zijn enorm veel NGO’s en andere hulporganisaties. Wij kregen de vraag wat onze Tourist job inhield, ze gingen ervan uit dat dat iets was via een ngo oid waarbij je iets doet / betaalt voor het land. Een ander ging het aan deze man uitleggen maar vond het moeilijk te vatten. Nu we wat langer in Afrika reizen zie je enerzijds de terechte problemen waar landen / mensen tegenaan lopen, zeker ook veroorzaakt door onze westerse handelsbeperkingen etc, aan de andere kant zie je ook wel de erg actieve ngo’s ed die vaak ook erg bezig lijken hun eigen, meestal goed betaalde, baan met dure auto en voordelen in stand te houden waardoor de afhankelijkheid van de mensen hier ook gevoed wordt. Waarom zelf iets ondernemen / oppakken als er tig ngo’s zijn om iets voor je te doen. Een voorbeeld dat bijvoorbeeld genoemd werd door een liberiaan is dat er vroeger in een bepaald gebied rijst werd verbouwd. Na de oorlog kwamen de ngo’s die (Aziatische) rijst uitdeelden en daar niet mee stopten. De lokale rijst wordt er niet meer verbouwd. In de winkels zie je alleen maar Aziatische rijst. Het blijft heel erg lastig, er zijn heel veel mensen, vooral vrouwen die heel hard werken. Je ziet ook mannen die heel hard werken met name in de wegenbouw. Je ziet echter helaas ook veel mn mannen die maar lopen te hangen, slapen, niets doen terwijl de vrouwen druk bezig zijn. Er ligt overal enorm veel afval, niemand ruimt het op. Dit geldt niet alleen voor Liberia maar voor een groot deel van west africa. Je vraagt je soms af of hoe het land weer goed gaat functioneren, wat is daarvoor nodig en hoe zou dat dan moeten….

Wij hebben verder vooral een hele goede tijd gehad in Liberia. Op het eerste gezicht lijken de mensen minder makkelijk aanspreekbaar, kijken vaak wat boos maar als je gedag zeg zegt krijg je vaak hele leuke reacties. Wij lieten onze olie verversen in een garage. Vervolgens heb je zo een stuk of 15 mannen om je heen staan met wie we een gesprek hadden. Was heel erg leuk. Vervolgens kon je het zien gebeuren; 2 kleine mannetjes met een te groot ego in uniform die ons om onze papieren vroegen. Geen probleem, alles klopt. Toen begon het gedoe. Waar onze tourist ID kaart was voor onze tourist job en waar onze grote camera is want die hebben toeristen. Het is strafbaar om die niet te hebben, jullie zijn in overtreding. Ws wilden ze geld maar daar kwamen ze niet aan toe om dat te vragen. Het ging er nogal vervelend aan toe en vervolgens begon de hele groep die 2 tot de orde te roepen, dat ze Liberia ten schande brengen etc. het dreigde echt uit de hand te lopen. Ik probeerde ondertussen de beambten apart te krijgen en onze paspoorten terug te krijgen en hun weg te kunnen laten gaan zonder al te veel gezichtsverlies. Uiteindelijk liep het met een sisser af en was er tussen ons en de groep een mooi moment van gezamenlijkheid, tegen het machtsmisbruik. Verder zijn we alleen maar aardige officials tegengekomen die ons verwelkomden. Het is fijn om zo rond te reizen, zonder dat je het gevoel hebt dat je je altijd schrap moet zetten bij de vele controles die overal in dit deel van Afrika zijn.

Wat heel bijzonder is in Liberia is dat het echt stikt van de kerken. De evangelisatie is hier dus wel goed gelukt. We hebben er honderden gezien, vaak vlak naast elkaar. De kerk is nog echt belangrijk hier. Je ziet dus ook vele wagens / vrachtwagens met religieuze teksten erop. In monrovia, de hoofstad bezitten de Americo Liberians blijkbaar nagenoeg de hele hoofdstraat, ook daar tig kerkgenootschappen. Het land is Amerikaans georiënteerd en je kunt er zelfs dollars pinnen. Nou ja, eenvoudig gaat dat niet. Er is in de hoofdstad 1 bank en een paar losse ATMS bij elkaar waar je kunt pinnen. Bij de bank staat altijd een rij, er werkt maar 1 pinautomaat terwijl er 4 zijn en je kunt maximaal 200 dollar pinnen, dit kost je 7,5 dollar. Maar je mag wel 5x pinnen, dat is lekker binnenlopen…. Dan denk je, dat pinnen gaat snel, waarom zou het lang duren. Nou, hier duurt het heeeeeel lang voordat het apparaat wat begint te doen. Nou ja, wij waren blij dat we ze konden pinnen want je hebt ze her en der nogal eens nodig en hier kun je maar op een paar plekken met een creditcard betalen. Je denkt hier wel vaker, dat doe ik even en vervolgens ben je vaak uren bezig. Wij moesten een speciale vergunning hebben van de ambassade om Ivoorkust binnen te mogen want Ivoorkust is officieel gesloten. Hele vriendelijke mensen op de ambassade maar voordat je geholpen wordt, ben je zo een uur verder. We hadden alle papieren bij ons, hadden ook al een visum dus je denkt dat er een briefje wordt uitgedraaid, dat je betaald en klaar. Nee, ik moest eerst een brief aan de ambassadeur schrijven dat we naar Ivoorkust wilden en waarom. Gelukkig wilde de dame van de ambassade de brief wel voor me vertalen naar het Frans. Dan de gebruikelijke formulieren invullen en toen wilden ze ook nog foto’s van de voor en achterkant van de wagen. Ok even halen, geen printshop te bekennen. Naar een foto winkel, gaat niet met een draad, moet geappt worden, nog geen beltegoed kunnen kopen, naar andere winkel, weer terug, electra valt uit (gebeurt hier om de haverklap), je loopt naar buiten. Er staat een jongen op de vleugels van een kip en snijdt de kop de strot door voor je neus. Foto’s ingeleverd, we kunnen de papieren de volgende dag ophalen. Uuuuuren verder en o ja, toen klopte het paspoortnummer niet en hadden we nog mazzel dat de ambassadeur er nog was om de nieuwe papieren te tekenen.  

Wij zijn wel heel blij dat we Ivoorkust in mogen want vanaf nu gaan we problemen krijgen met de visa omdat Ghana en Togo de grenzen hebben gesloten. Officieel voor zover na te gaan ivm corona maar ook hier lijken er niet duidelijke andere zaken mee te spelen. Je kunt de landen ook wel in via de lucht maar niet via de weg. In monrovia was het niet mogelijk om een Ghanees visum aan te vragen. We hebben wel een paar dagen genoten van de relatieve rust van de stad en de mogelijkheid om ergens koffie te kunnen drinken, wat te eten op een relatief leuke plek en zaterdagavond zowaar uit geweest. We hebben de Steyr geparkeerd bij Joey die een enorme compound heeft met beesten, kamers verhuurd en waar je dus ook kunt kamperen. Hier tegenover bleek, tegen de verwachting in, een vrij luxe hotel te liggen met een mooi restaurant buiten aan het water en in het weekend live muziek. Het was allemaal erg gezapig maar dat mocht de pret niet drukken. Ik zei nog voor de grap dat ze in deze christelijke omgeving ws nog wel Halleluja zouden spelen van Leonard Cohen oid en ja hoor….

natuurlijk ook wat aan cultuur proberen te doen. Eigenlijk is er niet heel veel behalve het oude Ducor hotel. In de jaren 70 een van de meest luxueuze hotels (ter wereld? In Africa? Na de oorlog een totaal gestripte ruïne op een prachtige plek waar je, als je contact opneemt met de beveiliging, een rondleiding kunt krijgen. Het nationale museum was bijzonder beperkt. Veel kunst is gestolen in de loop van de tijd. Tijdens ons comfortabele verblijf in Monrovia ineens nieuws dat iemand de grens met Ghana is overgekomen. Dat spoort ons toch weer aan om door te reizen, dat zou wel heel mooi zijn. In het noorden nog even langs de Kpatawee watervallen gegaan. Aldaar is een dame die de boel runt en een lease heeft van 20 jaar. Je kunt er in tenten overnachten (erg duur) maar ook kamperen (ook duur). Maar… het is een prachtige plek en ze is ontzettend inspirerend hoe ze hier alles aan het opzetten is, hoe voortvarend ze dingen aanpakt, waar ze tegenaan loopt. Geweldig om met zo iemand te praten. Ze hoorde van onze visa problemen en er werd meteen gebeld, via via naar de ambassade. Ze zei nog dat het jammer was dat we niet Duits waren want de Duitse ambassadeur zou aankomend weekend komen. Er is heel misschien nog een heel klein achterweggetje voor ons Ghana probleem visa maar dan zou de Nederlandse ambassade in Ghana via het ministerie van buitenlandse zaken een verzoek moeten doen zodat het hier zou kunnen worden afgegeven. We hebben eerlijk gezegd niet zo heel veel vertrouwen in de bereidwilligheid van de Nederlandse ambassade. Misschien doen we ze te kort maar we gaan het toch maar eerst in Abidjan, Ivoorkust proberen.

je weet dat je door moet maar eigenlijk hebben we het hier heel erg naar onze zin gehad, het nodigt uit om langer te blijven. Wel is het echt bijzonder duur vergeleken bij andere landen die we hier bezocht hebben. Ineens een cappuccino voor 4 dollar of een kop soep met rijst voor 12 dollar.

wij gaan verder op pad….

mmmm, dat deel viel ook nog niet mee… alleen in Monrovia diesel te krijgen. Veel benzinestations zijn gesloten, er wordt benzine per liter in flessen verkocht in het binnenland. We dachten dat we snel weg konden reizen maar eerste benzinestation leeg, daarna alsnog de stad in. Tank vol. Files en omleidingen. Na 2 uur waren we 4 km verder. We moesten oa op een drukke markt keren omdat ze de omleiding niet hadden vermeld…..