Guinee Bissau

We wisten eigenlijk niet goed wat we moesten verwachten. Guinee Bissau hoort bij de 10 armste landen ter wereld en dat is ook goed zichtbaar. Vanaf 1879 was het een Portugese kolonie in een gemeenschap waar een kleine groep Portugezen en vooral  kaapverdianen het voor het zeggen hadden en de betere banen hadden. De lokale bevolking kwam er bekaaid vanaf. Vanaf 1956 was er een politieke partij  die streed voor onafhankelijkheid.Vanaf 1963 tot 1974 werd dit een gewapende onafhankelijkheidsstrijd geleid door Cabral, die dit uiteindelijk met zijn dood moest bekopen, vermoord door de Portugese geheime dienst. Na de onafhankelijkheid in 1974 werd het verder een aaneenschakeling van dictaturen, staatsgrepen en politiek geweld, een burgeroorlog en in 2009 werd de (ex)president vermoord door opstandige militairen.Dit had waarschijnlijk te maken met drugssmokkel waarbij de militairen betrokken waren, met Guinee Bissau als tussenstation tussen Zuid Amerika en Europa.

Het land is vooral afhankelijk van de export van cashewnoten. De levensverwachting voor mannen is 54,3, voor vrouwen 57,7 jaar (Wikipedia)Het analfabetisme is hoog, vooral onder vrouwen. Sanitaire voorzieningen zijn zeer matig. Je ziet voortdurend mensen met 20 l jerrycans, emmers met water op hun hoofd lopen en veel mensen die zichzelf, hun was en de afwas wassen in de rivier. De nachten buiten de grote stad zijn intens donker, de meeste dorpen hebben totaal geen verlichting. Gasflessen hebben we niet gezien; er wordt gekookt op hout of houtskool dat overal langs de weg te koop wordt aangeboden. 

Aangekomen in de hoofdstad Bissau na nauwelijks goed geasfalteerde wegen gezien te hebben, valt de armoede meteen op. De hoofdweg is geasfalteerd maar zelfs in het centrum zijn bijna alle wegen zonder asfalt. Er rijden heel veel blauwe mercedestaxi’s rond en relatief veel hele dure auto’s van de NGO’s en regering etc maar verder echt weinig particuliere auto’s, brommers en fietsen. Het aanbod van voedsel is beperkt, fruit en groente relatief erg duur. Aan de andere kant is er wel net een kleine Spar geopend waar je importartikelen kunt kopen. In dit land zie je goed hoe Europa voor weinig geld zijn producten dumpt; kip uit Spanje, rijst uit Azië, melkpoeder uit Nederland; het is goedkoper dan de lokale producten. Het land is vuil; overal maar dan ook overal ligt afval, behalve in de arme streken waar gewoon bijna niets te koop in plastic. Er is geen normale afvalverwerking. Op de compound waar we verblijven is het wel schoon; daar wordt alles op 1 hoop verbrand. 

Wij zijn naar Babuque gegaan, een eiland voor de kust van Bissau, nadat we coronavrij waren en ook dat was even schrikken; een zooitje, ook hier weer overal vuil en armoede. ‘S avonds is het stikdonker, de wegen hebben gaten, kuilen, stenen. Je moet opletten dat je niet struikelt over een steen, niet in een gat valt of niet op een varken, geit of hond staat. Het stikt hier echt van de loslopende varkens. Het vreemde en het slechte is, is dat went. En na een eerste blik zie je ook hoe prettig de mensen zijn en na 1,5 uur fietsen kwamen we aan op echt een mooie strand waar we wat konden eten en drinken. Daar moet je wel rekening mee houden want in de kleinere steden / dorpen kan het zijn dat je wel brood kunt krijgen maar geen maaltijden (meestal bestaande uit veel rijst met uien en een klein beetje vis of vlees, nauwelijks groente). Op de boot die er 3-4 uur over doet leer je de andere toeristen kennen, zowel lokaal vanuit Bissau als een paar mensen die ook onderweg waren in West Africa. Een van de onderwerpen was waar je zou moeten beginnen met de opbouw van het land; infrastructuur, geboortebeperking… tegen de tijd dat er een school is gebouwd zijn er alweer teveel leerlingen en is er geen docent te vinden…

Wij vinden het toch een heel bijzonder en toch ook prettig land. Je kunt er rondlopen alsof je er hoort, niemand valt je lastig, mensen zijn aardig, het is eigenlijk vrij relaxed. Het is in tegenstelling tot de omringende landen niet overwegend islamitisch en dat zie en hoor je. De mensen praten wat luider, er is meer muziek, er wordt meer gelachen. Zelfs in Bissau konden we s avonds rustig over straat lopen, op de hoek van een straat bij een lokaal tentje caparinha’s drinken (0,75 euro - 1,5 euro of een biertje voor 75 cent). Geen enkel moment gedacht dat je erg op je spullen moet letten. De kans dat je wordt beroofd is klein hier. Het is jammer dat we geen Portugees of Creools spreken, dat had denk ik wel veel kunnen bijdragen aan het begrip voor het land en de leefomstandigheden.

Omdat we het zo prettig vonden, zijn we langer gebleven dan we gedacht hadden. Iemand had ons een plek aangeraden in een deel van Guinee Bissau waar bijna niemand naartoe gaat omdat het ver weg is en moeilijk bereikbaar. Wij op pad. Na een dag rijden kwamen we aan bij een guesthouse waar we evt zouden kunnen overnachten in de wagen. De plek was niets voor onze wagen alhoewel het heel mooi bij een watervalletje lag maar voor ons zonder uitzicht. Wij dus verder. Even later tigste controle. Ik weer de wagen uigeschrpongen met alle papieren. Het was een mengelmoes van politie, militairen etc. Erg vriendelijk en blij dat ze eens wat anders meemaakten. Dus maar meteen gevraagd of we bij de waterval mochten staan, was prima, ze kwamen aan het eind van de middag daar zelf ook nog wat drinken. Supermooie plek maar dan zie je ook dat mensen hiernaattoe van verre komen om zichzelf te wassen, tanden te poetsen, jerrycans water te halen, kleding te wassen etc. Eerst heb je nog de dorpen waar er een waterput is bij een paar huizen of per huis, wat verder zie je nog een waterput in een dorpje en dan kom je ineens in gebieden waar zelfs die waterput er niet meer is.

Wij hadden de mazzel dat we in Bissau water konden gebruiken en we hadden de tanks volgeladen met in totaal 300 liter water. We doen er heel zuinig mee. We hadden al onze was, met de hand, in Bissau gedaan. We douchen niet maar gebruiken natte doekjes, kleding wordt sowieso megafoor door het rode stof van de onverhadrede wegen dus die wordt weer gewassen als we water hebben en tijd om te laten drogen. De afwas gaat met een sponsje, met een glas water en wat om af te spoelen. Het is erg beperkt maar je bent dan wel ineens heel erg blij als je in een waterval jezelf kunt baden, het stof van je lijf kunt spoelen, eindelijk weer eens je haar wassen. Ken mezelf bijna niet terug, normaal gesproken douche ik minimaal 2x per dag, lang en heet.

Bij de controle was het nu gewoon gezellig. Blijft toch wel bijzonder. Soms zit daar echt zo’n baasje; een te dikke man die stuurs kijkt en je het leven niet makkelijker maakt of probeert om je wat te laten betalen. Wij hadden door onze actie vrienden gemaakt en zelfs het baasje kwam nog een high five geven. 

De plek waar we naartoe moesten omdat het zo mooi was…. Het was helemaal niet mooi. Een vreselijk lelijk dorp met aan het eind wel mooi uitzicht op de rivier. Geen haar in ons hoofd die er aan dacht om hier te willen / kunnen overnachten. Natuurlijk hier ook weer controle. Zit je daar in zo’n kansloos kantoortje met een paar mannen om je heen zonder dat je een goed verhaal hebt. En nee, we werken ook niet voor een hulporiganisatie. Uiteindelijk maar gezegd dat we hadden gehoord dat we hier zo’n mooi uitzcicht zouden hebben op de rivier, ze alle papieren weer laten zien en ze vriendelijk bedankt en snel weer weggegaan. Toen maar bedacht dat we naar een overnachtingsplek zouden gaan waar je mogelijk wilde chimpansees zou kunnen zien. Lovende recensies over de overnachtingsplek, een paar uur rijden verderop, met een paar locals een boom gekortwiekt die over de weg hing. We konden overnachten maar helaas, verder geen voorzieningen behalve een bak water met een bakje ( als mandi) waar we ons mee konden wassen.

de volgende ochtend zouden we met een gids om 0600 uur op zoek gaan naar de chimpansees. Om 05.15 op, zelfs voor hier is dat vroeg. Om 06.30 maar eens gaan vragen bij de beheerder, nee nog een uur wachten, grrrrr. Het zou een klein stukje zijn maar uiteindelijk zijn we 5 uur op pad geweest waarvan een deel van de tijd in het dichte woud, soms lang wachten als we de chimpansees hoorden maar ook tijgerend onder bosjes door. We hebben ze gehoord, we hebben de blaadjes zien bewegen en misschien hebben we een stukje van ze gezien maar helaas… dat was het. Wel een vette blaar rijker en flink wat bulten van al die te grote insecten in de jungle.

De kleinere grensovergangen konden we niet eens vinden en zouden mogelijk een probleem opleveren met ons Carnet dus maar noordelijker gereden voor de grote grensovergang. Het is werkelijk niet te geloven hoe slecht het pad is daarnaartoe, het is de grote doorlopende N weg waar je nauwelijks vooruit komt. Wij zijn uiteindelijk bij een voetbalveldje gestopt en daar in de hoek onze wagen neergezet. Voetbalveldjes (natuurlijk nooit gras, gewoon zand, geen lijnen, wel koeien, geiten, schapen) zijn perfect omdat ze recht zijn. Het was bij een klein dorpje. Gevraagd of het goed was, was prima en even later waren we het middelpunt van belangstelling, werd er gevoetbald, zelfs een beetje door de (hier islamitische) meisjes en kwam eindelijk het springtouw dat ik van Parnassia heb gehad, van pas. Was eigenlijk bedoeld om zelf in conditie te blijven maar nu met de meisjes en jongens die durfden, veel lol gehad. 

We kunnen ons voorstellen dat er veel mensen zijn die Guinee Bissau niet bijzonder vinden. Wij vonden het heel fijn dankzij de mensen en misschien ook wel omdat omdat onze verwachtingen niet erg hoog lagen. Over een belabberde weg richting grens gegaan naar Guinee. 

De verhalen lopen wat achter omdat we heel druk aan het reizen zijn geweest en dagen zonder internet, foto’s volgen morgen